Fraus legis overdrachtsbelastingcontructie
Fraus legis overdrachtsbelastingcontructie
Wil het leerstuk van fraus legis van toepassing zijn dan is in de eerste plaats vereist dat er een rechtshandeling is verricht, dan wel een complex van met elkaar samenhangende rechtshandelingen, met als gevolg dat de belasting die zonder die handeling(en) zou zijn geheven, geheel of gedeeltelijk niet kan worden geheven.
Feiten
[D] BV, een concern met als hoofdactiviteit het uitoefenen van een grafisch bedrijf, heeft als beleid dat de aan haar en haar groepsmaatschappijen in eigendom toebehorende bedrijfsonroerende zaken worden verkocht en deze vervolgens weer voor langere tijd worden ingehuurd van de kopers van de onroerende zaken (sale and lease back).
[E] (hierna: [E]) heeft met dagtekening december 2002 een memorandum opgesteld waarin in 3 stappen is aangegeven op welke wijze [D] BV onder meer de onroerende zaak van [F] BV (toen nog genaamd [G] BV) kan verkopen zonder heffing van overdrachtsbelasting. Stap 1 is dat de vermogensbestanddelen die niet zullen worden overgedragen aan de kopende partij, worden verkocht aan een andere vennootschap binnen [D] BV. Deze kopende partij zal de overdrachtsprijs schuldig blijven waardoor het saldo van de overgedragen vermogensbestanddelen wordt ingewisseld voor de balanspost vordering. Stap 2 is de overdracht van de aandelen en stap 3 de aflossing van de schuld.
Eind december 2002 heeft [F] BV (toen nog: [G] BV) alle activa en passiva die een functie vervullen binnen haar onderneming (een drukkerij), met uitzondering van de onroerende zaak aan de [A-straat 1] te [Q], overgedragen aan een zustervennootschap, waarbij de koopsom is schuldig gebleven.
[Y] BV (hierna: [Y]) en [D] BV hebben op 4 april 2003 een koopovereenkomst gesloten, waarbij [Y] onder meer de aandelen [F] BV heeft gekocht. In deze overeenkomst is vermeld dat het voor wat betreft [F] BV uitsluitend gaat om de onroerende zaak in verhuurde staat aan [A-straat 1] te [Q]. Huurder is [D].
Bij akte van levering van 5 september 2003 hebben eiseres en [Y] ieder 50% van de aandelen in [F] BV verkregen van [H] BV. Eiseres en [Y] zijn de koopprijs schuldig gebleven.
Aansluitend zijn overeenkomstig het door het notariskantoor [I] opgestelde stappenplan de onderlinge vorderingen en schulden tussen alle bij de transacties betrokken partijen afgewikkeld.
Geschil
In geschil is:
a. of eiseres met toepassing van het leerstuk van fraus legis ter zake van de verkrijging van de aandelen in
[F] BV overdrachtsbelasting is verschuldigd; en zo ja,
b. of de heffing van overdrachtsbelasting in strijd is met Europees recht.
Niet in geschil is dat eiseres op grond van de tekst van artikel 4 van de Wet op belastingen van rechtsverkeer (de verkrijging van aandelen in onroerende zaaklichamen) geen overdrachtsbelasting is verschuldigd omdat niet is voldaan aan de zogenoemde bezitseis.
Beoordeling van het geschil
Wil het leerstuk van fraus legis van toepassing zijn dan is in de eerste plaats vereist dat eiseres een rechtshandeling heeft verricht, dan wel een complex van met elkaar samenhangende rechtshandelingen, met als gevolg dat de belasting die zonder die handeling(en) zou zijn geheven, geheel of gedeeltelijk niet kan worden geheven.
Voor zover verweerder heeft willen stellen dat naast [Y] ook eiseres (nauw) betrokken is geweest bij de rechtshandelingen die er eind december 2002 toe hebben geleid dat alle activa en passiva, met uitzondering van de onroerende zaak, uit [F] BV zijn gehaald, heeft verweerder deze stelling niet aannemelijk gemaakt. Eiseres heeft verklaard dat het door [E] opgestelde memorandum op verzoek en voor rekening van [D] BV is opgesteld en dat zij daarbij niet betrokken is geweest. Verweerder heeft daartegenover geen enkel stuk ingebracht ter onderbouwing van zijn stelling over de betrokkenheid van eiseres bij de rechtshandelingen van eind december 2002. De rechtbank ziet hierin aanleiding aan deze stelling van verweerder voorbij te gaan.
De rechtbank overweegt verder dat eiseres ook onvoldoende belang had bij de hiervoor genoemde rechtshandelingen om deze, zonder dat zij daarbij betrokken is geweest, aan eiseres toe te kunnen rekenen. Het belang daarvoor lag bij [D] BV die de onroerende zaak blijkbaar zonder heffing van overdrachtsbelasting in de markt wilde zetten. Dat deze rechtshandelingen tot gevolg hebben gehad dat eiseres de onroerende zaak kon verkrijgen zonder heffing van overdrachtsbelasting is naar het oordeel van de rechtbank onvoldoende.
De voor de heffing van overdrachtsbelasting relevante rechtshandeling(en) waarbij eiseres wel betrokken is geweest is de akte van levering van 5 september 2003, wellicht voorafgegaan door een (mondelinge) overeenkomst tot koop van deze aandelen. Voor beide rechtshandelingen geldt dat deze niet tot gevolg hebben gehad dat er nu geen overdrachtsbelasting is verschuldigd waar er anders wel overdrachtsbelasting verschuldigd zou zijn geweest. Na de reorganisatie van eind december 2002 bestonden de bezittingen van [F] BV uit een onroerende zaak en een vordering. Voornoemde rechtshandelingen hebben hierin geen verandering gebracht.
De bezittingen van [F] BV wijzigen wel door de rechtshandelingen die zijn verricht meteen nadat de akte van levering is gepasseerd. Deze rechtshandelingen zijn echter niet relevant voor de heffing van overdrachtsbelasting. Deze rechtshandelingen waren er uitsluitend op gericht de onderlinge vorderingen en schulden af te wikkelen.
Op grond van hetgeen hiervoor is overwogen is de rechtbank van oordeel dat het beroep van verweerder op fraus legis niet kan slagen omdat niet voldaan is aan de eerste hieraan gestelde voorwaarde. Of is voldaan aan de overige voorwaarden behoeft gelet hierop geen bespreking meer.
Gelet op het vorenoverwogene dient het beroep gegrond te worden verklaard en dienen de naheffingsaanslag overdrachtsbelasting en beschikking heffingsrente te worden vernietigd.
Bron: LJN BV3170, Rechtbank Arnhem, 14 februari 2012, AWB 10/2495
